Varsayılan Mod Ağı (Default Mode Network)
Hiç ‘uyumak istiyorum ama düşünmekten uyuyamıyorum’ diye şikayet eden insanlara denk geldiniz mi? Peki saatlerini veya aylarını bir işe verip çözüm bulamayan ve dinlenirken aradığı cevabı ansızın bulan ünlü bilim insanlarını duydunuz mu?
İnsan beyninin nasıl çalıştığı, içinde neler döndüğü asırlar boyunca bilim insanları için ilgi çekici olmuştur fakat eylem olmadığı zamanlarda beynin içinde neler döndüğüyle ilgilenen kesim daha sınırlı bulunmuştur. Önceleri uykudayken ve dinlenme halindeyken beynin işlevselliğinde azalma olduğu düşünülmüştür, fakat yakın geçmişte yapılan araştırmalar, beyin görüntüleme araçları ile beynimizde bir sistemin hiçbir şey yapmıyorken yani dinlenirken (düşünmediğimizi sandığımız zamanlarda) aktif bulunduğunu kanıtlamıştır. Bu sistem, Varsayılan Mod Ağı (Default Mode Network) olarak biliniyor, kısaca “DMN” deniliyor.
Varsayılan Mod Ağı kişinin kendisiyle ilgilidir; bireyler geçmişi anımsadığında, mevcut düşünce ve duyguların iç gözlemini yaptığında ve gelecekle ilgili planlarını oluşturduğunda bu sistem aktiftir. Beyin dinlenme durumundayken aktif bulunup hayal kurma ve geleceğe hazırlanma, çağrışımlar arasında ilişki kurma veya bellek kayıtlarını tamamlama gibi farklı işlevleri yerine getirmektedir. DMN, insan zihninin serbest dolaşımı ile ilgili olan bir sinir sistemidir. Uyuyacağınız zaman düşündüğünüz bir konu olmasa dahi beyninizin bu bölümü enerji harcıyordur çünkü DMN görevini yerine getiriyordur, bir şeyi çok düşününce bulamadığınız halde dinlenirken buluyorsunuzdur çünkü DMN dinlenme halindeyken belirttiğimiz gibi bazı işlevleri yürütüyordur.
DMN, dikkat gerektiren görevler sırasında işlevsel olarak azaltılmış aktivasyonla tanımlayabileceğimiz bir grup beyin bölgelesini ifade etmektedir. Kişi eylemde bulunduğu sırada bazı beyin bölgelerinde dinlenme durumuna kıyasla aktivasyonda düşüş olduğu ve bu düşüşün özellikle medial parietal korteks olarak isimlendirilen ve kişisel olayları hatırlamamıza yardımcı olan bölgenin bir kısmında görüldüğü gözlemlenmiştir. Bu bilgilere bakarak Varsayılan Mod Ağı’nın rutin işleri düşünmeden yapmamızı sağlayan bir sistem olduğunu, DMN ne kadar baskılanırsa kişinin işlevlerini düzgünce yerine getirmesinin o kadar kolaylaştığını çünkü baskılandığı zaman dikkat, bellek gerektiren bilişsel etkinliklere hazırlığın arttığını söyleyebiliriz. Kısaca, DMN dinlenme durumunda aktif olmaktadır, dikkat gerektiren veya belli bir amaca yönelik yapılan görevlerde ise baskılanmaktadır.
Bazı psikolojik bozukluklar, DMN işlevini ve organizasyonunu değiştirir ya da DMN tarafından değiştirilir.Nörogörüntüleme, depresyonda görülen ruminasyon gibi kavramların belirli yönleri ile DMN fonksiyonundaki değişikliğin nasıl ilişkili olduğu üzerine sistematik bir çalışma sunar. DMN aktif olduğunda dikkat gerektiren eylemleri bastırdığını düşünürsek birçok başka psikiyatrik hastalıkta da rolü olduğunu söyleyebiliriz.
Varsayılan Mod Ağ işlevlerinin esnek olduğu ve deneyimlerle değiştirilebileceği bulunmuştur. Buna dayanarak, uzmanların etkili tedavilerle hastaların/danışanların nöropsikiyatrik hastalıklardan kurtulmasına yardımcı olabileceği umut edilmektedir.
Kaynaklar
1) Whitfield-Gabrieli, S. & Ford, J. M. (2012). Default Mode Network Activity and Connectivity in Psychopathology. Annu. Rev. Clin. Psychol., 8, 49–76.
2) Ercan, M. (2015). Geç başlangıçlı depresyon hastalarının “default mode network” aktivitesinin sağlıklı kontroller ile karşılaştırılması (Tıpta Uzmanlık Tezi). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
Psk. Bahar Kaya
Psikomental Danışmanlık Merkezimizi daha yakından tanımak için sosyal medya hesaplarımızı 
ve danışan yorumlarımızı inceleyebilirsiniz.
Randevu oluşturmak ve bilgi almak isterseniz merkezimizle iletişim kurabilirsiniz.
Bu Yazı İlginizi Çektiyse Ruminasyonlarla İlgili Yazımıza da Göz Atabilirsiniz
Varsayılan Mod Ağı (Default Mode Network))
